معرفی رزماری یا اکلیل کوهی و خواص درمانی آن

نام علمی:

Rosmarinus officinalis L.، نام فرانسه Romarin و نام انگلیسی آن Rosemary می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اکلیل کوهی، اکلیل الجبل، حصالبان و گل سرخ بحری نامیده شده است.

تیره گیاه:

نعناعیان Labiatae

نوع گیاه:

درختچه کوچک

مشخصات ظاهری:

گیاهی است پایا به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر، پرشاخه، همیشه سبز، معطر و با ساقه‌های چوبیِ افراشته گاهی خوابیده، برگ‌های آن متقابل، دورنگ، با کناره برگشته به طرف داخل، دراز، نوک‌تیز و نسبتاً خشن، سطح فوقانی برگ سبز رنگ و سطح تحتانی آن کرکدار و تقریباً سفید رنگ می‌باشد. مصرف رزماری و فرآورده‌های آن برای خانم‌های باردار مضر و باعث سقط جنین می‌شود. زیاده‌روی در مصرف رزماری سبب افزایش سریع گردش خون، تحریک سیستم عصبی، ایجاد اسپاسم و حملات تشنجی در افراد صرعی می‌شود. در ضمن برای اشخاص گرم مزاج نیز مضر است. گل‌های آن کرکدار به صورت خوشه‌ای و چند قسمتی به رنگ آبی روشن و یا سفید مایل به بنفش می‌باشند و داخل گل‌ها لکه‌های کوچک بنفس رنگی رویت می‌شود. میوه‌اش چهار فندقه، قهوه‌ای رنگ، سفت و تخم آن ریز می‌باشد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی معتدل کشورها و ایران کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در رزماری:

اسانس روغنی فرّار شامل آلفا، پینن، سینئول، بورنئول، کامفن و رزمارن در ان تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ و سرشاخه‌های گلدار

نحوه مصرف:

به طور معمول برگ و سرشاخه‌های گلدار گیاه را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

اشتهاآور و آرام‌بخش، تقویت کننده گردش خون و بادشکن، قاعده‌آور و کاهنده فشار خون، مسکن دردهای روماتیسمی و ضد میگرن، صفرابر و معرق، جلوگیری کننده از ریزش موها و تقویت کننده پیاز مو، پاک کننده ریه و دفع کننده سنگ کلیه و مثانه، افزاینده ترشح ادرار و حیض زنان و التیام‌بخش زخم‌ها، مقوی حافظه و رفع کننده بیماری‌های عصبی، تقویت کننده دستگاه گوارش و ضد ترشحات غیرطبیعی واژن می‌باشد. در ضمن برای رفع انسداد کبد، بیماری‌های آنفلوانزایی، تب، گریپ، نفس تنگی، آسم، برونشیت، یرقان، نقرس، تشنج، سیاه سرفه، واریس، قولنج‌های کبدی، التهاب مثانه و مجاری ادراری و سردردهای یکطرفه نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد مسکن درد مفاصل، کوفتگی‌ها، کشیدگی عضلات و برطرف کننده ورم‌ها می‌باشد. در ضمن مسکن اعصاب در زمان یائسگی است.  

تذکر:

مصرف رزماری و فرآورده‌های آن برای خانم‌های باردار مضر و باعث سقط جنین می‌شود. زیاده‌روی در مصرف رزماری سبب افزایش سریع گردش خون، تحریک سیستم عصبی، ایجاد اسپاسم و حملات تشنجی در افراد صرعی می‌شود. در ضمن برای اشخاص گرم مزاج نیز مضر است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.